Phục kích đón lõng bắn máy bay bay thấp của cụm cao xạ Thành Công

Thành Công là tên gọi của cụm trận địa phục kích đón lõng bắn máy bay địch bay thấp của lực lượng không quân Hải Phòng, nằm trên địa bàn 2 xã Tiên Cường và Đại Thắng (huyện Tiên Lãng) và xã Giang Biên (huyện Vĩnh Bảo), cách trung tâm thành phố Hải Phòng 20km về phía Tây Nam. Địa bàn này án ngữ chặn ngang lối vào của máy bay địch từ cửa sông Văn Úc đến cửa sông Thái Bình.

Năm 1965, với những thất bại liên tiếp trên chiến trường miền Nam, đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh leo thang ra miền Bắc, dùng không quân tập trung đánh phá nhiều vùng, nhiều mục tiêu trọng điểm nhằm phá hoại sự chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam. Quốc lộ 5, với hai tuyến giao thông đường sắt và đường bộ chạy song song dài trên 100km nối cảng Hải Phòng với Thủ đô Hà Nội, là mạng lưới giao thông quan trọng, vận chuyển 60% tổng số hàng hóa nhập khẩu của miền Bắc, là mục tiêu trọng điểm đánh phá của đế quốc Mỹ.

Quân và dân TP. Hải Phòng chuẩn bị chiến đấu chống cuộc tập kích đường không của đế quốc Mỹ.

Để chủ động đối phó với các thủ đoạn chiến tranh leo thang của giặc Mỹ, lực lượng phòng không Hải Phòng được tăng cường thế trận, khống chế đánh địch cả tầng thấp đến tầng cao, quyết tâm bảo vệ vững chắc thành phố và các mạng lưới giao thông huyết mạch.

Ngày 9 tháng 11 năm 1965, Thường vụ Thành ủy Hải Phòng trong cuộc họp mở rộng có mời đại biểu Bộ tư lệnh 350 và Sư đoàn Phòng không 363 đã nhận định: Âm mưu, thủ đoạn của địch trong những ngày sắp tới, địch sẽ tiếp tục đánh cầu Phú Lương, Lai Vu (Hải Dương), có thể chưa đánh lớn vào TP. Hải Phòng; thủ đoạn của địch là vẫn sử dụng máy bay của hải quân từ các tàu sân bay, bay thấp theo các cửa sông Văn Úc, Thái Bình, với đường bay gần như cố định vào đánh phá mục tiêu. Thường vụ Thành ủy Hải Phòng giao nhiệm vụ cho Bộ tư lệnh 350 và lực lượng phòng không thành phố rút một bộ phận, tổ chức một cụm lưới lửa tầm thấp đủ mạnh, bố trí trận địa phục kích đón lõng, quyết tâm bắn rơi máy bay địch, phối hợp cùng các lực lượng chiến đấu bảo vệ Đường 5.

Từ chủ trương của Thành ủy, Bộ tư lệnh 350 tổ chức thực hiện, phương án tác chiến lập tức được triển khai. Thiếu tá Đoàn Ngọc Cát, Chủ nhiệm cao xạ Bộ tư lệnh 350 được chỉ định làm Chỉ huy trưởng cụm Thành Công, cùng cán bộ tham mưu tác chiến trực tiếp đi nghiên cứu địa hình, xây dựng phương án chiến đấu, tổ chức lực lượng, trận địa, triển khai phương án đánh địch.

Ngày 17 tháng 11 năm 1965, khi những tốp máy bay của địch vào trước đánh phá Đường 5 bị lực lượng tên lửa, cao xạ bảo vệ Đường 5 đánh trả quyết liệt, chúng hoảng hốt tháo chạy ra hướng biển. Các trận địa lập tức quay hướng bắn chặn đường bay của chúng. Với khí thế chiến thắng náo nức và để tranh thủ thời cơ diệt địch, trong giây phút khẩn trương đó, pháo đặt trên bệ đất mới đắp có chỗ bị sụt lở, các pháo thủ đã ghé lưng gồng pháo lên kê lại, có chiến sĩ không quản nòng pháo còn nóng bỏng đã dùng tay trần nắm lấy điều chỉnh, chớp thời cơ nhả đạn, một chiếc A-4 trúng đạn rơi xuống chân đảo Hòn Dấu.

Một chiếc AD-6 trên đường tháo chạy phát hiện trận địa hỏa lực của Tiểu đoàn 7 (Trung đoàn 50) bố trí ở Đại Hợp, Đoàn Xá (Kiến Thụy) đã cay cú lao xuống bắn phá. Một phi đội gồm máy bay trực thăng và 10 máy bay phản lực cường kích yểm trợ từ biển bay vào. Chúng lùng sục dọc trên sông Văn Úc bắn phá các bãi ven biển và cửa sông thuộc xã Đại Hợp, Đoàn Xá, Vinh Quang hòng ngăn chặn lực lượng ta. Các tổ bắn máy bay của các lực lượng kịp thời nổ súng đánh địch. Tổ chiến đấu của dân quân xã Thụy Hương và Thuận Thiên gồm toàn súng trường đặt trên núi Trà Phương đón đúng vòng lượn của chiếc AD-6 nổ súng. Chiếc máy bay trúng đạn bốc cháy. Đây là chiếc máy bay đầu tiên của giặc Mỹ bị dân quân bắn rơi bằng súng trường với 17 viên đạn trên bầu trời Hải Phòng.

Toàn bộ trận đánh diễn ra trong vòng 45 phút kể từ khi cụm Thành Công nổ súng, ta đã bắn rơi 6 chiếc máy bay Mỹ, trong đó, riêng cụm Thành Công bắn rơi 4 chiếc, dân quân xã Thụy Hương, Thuận Thiên bắn rơi 1 chiếc, Tiểu đoàn 7 (Trung đoàn 50) bắn rơi 1 chiếc.

Thắng lợi của cụm Thành Công ngày 17 tháng 11 năm 1965 là trận đánh thể hiện tính mưu trí, sáng tạo và ý chí quyết tâm chiến thắng của Đảng bộ, quân và dân Hải Phòng, đã biết chủ động nắm bắt thời cơ, tận dụng những điều kiện thuận lợi sẵn có, phán đoán chính xác âm mưu, thủ đoạn của địch, giăng sẵn thế trận, tạo thế bí mật, bất ngờ, đánh điểm chiến thắng giòn giã. Chiến thắng đã cổ vũ mạnh mẽ khí thế cách mạng của quân, dân Hải Phòng, củng cố quyết tâm đánh Mỹ và thắng Mỹ; là thành tích thiết thực kỷ niệm ngày Hải Phòng kháng chiến 20 tháng 11, ngày toàn quốc kháng chiến 19 tháng 12, ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22 tháng 12.

Nguyễn Thanh (tổng hợp)