Quyết định thay đổi phương châm tác chiến Chiến dịch Điện Biên Phủ

Quyết định thay đổi phương châm tác chiến của Bộ chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ do Đại tướng Võ Nguyên Giáp đứng đầu đã phản ánh một quá trình tư duy quân sự sắc sảo và xử lý thực tiễn linh hoạt, sáng tạo. 40 năm sau Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhớ lại: “Ngày hôm đó (tức ngày 26/1/1954), tôi đã đạt được một quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời chỉ huy của mình, đó là quyết định thay đổi phương châm tác chiến từ đánh nhanh, giải quyết nhanh sang đánh chắc, tiến chắc!”.

Đây được coi là một quyết định lịch sử trong một chiến dịch lịch sử. Bằng quyết định này, ta đã làm cho Bộ chỉ huy quân Pháp hoàn toàn bất ngờ, đó là Việt Minh không chấp nhận một cuộc tổng giao chiến trong 3 đêm 2 ngày với hơn 16 ngàn quân tinh nhuệ và thiện chiến của Pháp đang án ngữ trong 49 cứ điểm của tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ - một pháo đài mà họ cho là “bất khả xâm phạm”. Với quyết định này, ngày mở màn trận đánh Điện Biên Phủ được lùi lại thêm một tháng rưỡi chuẩn bị so với kế hoạch đã được xác định.

Trong khoảng thời gian đó, chúng ta đã chủ động chuyển sang vây hãm dài ngày; triệt phá đường tiếp tế; xây dựng trận địa và đường cơ động cho pháo binh, đào hàng trăm ki-lô-mét đường hào, bảo đảm cho bộ đội có thể tác chiến được trong mọi điều kiện; tập trung binh hỏa lực tiêu diệt từng cứ điểm; tạo thế chia cắt cô lập với bên ngoài và giữa các cứ điểm, các trung tâm đề kháng với nhau… tiến tới tiêu diệt hoàn toàn tập đoàn cứ điểm. 

Đại tướng Võ Nguyên Giáp quan sát trận địa lần cuối cùng trước khi phát lệnh nổ súng mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ. (Ảnh Tư liệu TTXVN).

Ngày mồng Một tháng Giêng năm 1954, Bộ chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ được thành lập. Trước ngày lên đường ra mặt trận, Chỉ huy trưởng kiêm Bí thư Đảng ủy mặt trận - Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đến Khuổi Tát chào Bác Hồ. Người đã căn dặn Đại tướng: “Tổng Tư lệnh ra mặt trận. Tướng quân tại ngoại. Trao cho chú toàn quyền quyết định. Trận này quan trọng, phải đánh cho thắng. Chắc thắng mới đánh, không chắc thắng không đánh”.          

Ngày 14/1/1954, tại hang Thẩm Púa, Bộ chỉ huy mặt trận triệu tập hội nghị cán bộ chiến dịch để phổ biến kế hoạch tiến công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Tại hội nghị này, bộ phận tiền trạm của Bộ Tổng tham mưu và cố vấn Trung Quốc đều cho rằng địch vừa mới đổ quân xuống còn “lạ nước, lạ cái”, binh lực chưa nhiều, công sự còn sơ sài, bố phòng còn sơ hở… trong khi đó bộ đội ta còn sung sức, hừng hực khí thế, vì vậy cần tranh thủ thời gian, lợi dụng khai thác những hạn chế nêu trên của địch, thực hiện phương châm “đánh nhanh, giải quyết nhanh”.

Theo phương châm tác chiến này, ta tập trung ưu thế binh hỏa lực, nhằm vào chỗ hở sườn nhất của địch, đánh thốc thẳng vào trung tâm Mường Thanh, tạo thế chia cắt, cô lập, cô lập từng cứ điểm, tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch… tạo nên sự chuyển biến tiến tới tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm. Với cách đánh này, thời gian diễn ra chiến dịch sẽ được rút ngắn, công tác bảo đảm sẽ thuận lợi hơn, bộ đội đỡ mệt mỏi hơn. Hội nghị nhất trí tiến công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ theo phương châm “đánh nhanh, giải quyết nhanh”. Mọi hoạt động đều triển khai theo phương châm này.

Tuy nhiên, tình hình tại mặt trận Điện Biên Phủ diễn biến rất nhanh từng ngày. Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ không còn ở trạng thái phòng ngự lâm thời nữa. Nếu đánh theo phương châm “đánh nhanh, giải quyết nhanh” thì khó mà bảo đảm “chắc thắng”. Chính vì vậy mà sau khi bàn bạc, trao đổi cùng trưởng đoàn cố vấn Trung Quốc, với tinh thần trách nhiệm trước Chủ tịch Hồ Chí Minh và Bộ Chính trị, trước sinh mệnh của hàng vạn cán bộ, chiến sỹ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đề xuất Đảng ủy, Bộ chỉ huy chiến dịch thay đổi phương châm, từ “đánh nhanh, giải quyết nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc”.

Quyết định thay đổi phương châm tác chiến tuy là của tập thể Đảng ủy, Bộ chỉ huy chiến dịch và có sự tham khảo ý kiến của cố vấn Trung Quốc, nhưng nó mang đậm dấu ấn của Chỉ huy trưởng kiêm Bí thư Đảng ủy mặt trận Võ Nguyên Giáp. Qua nhiều nguồn tư liệu cũng như lời kể của một số nhân chứng, những người từng làm việc bên cạnh Đại tướng trong suốt thời gian diễn ra chiến dịch, thì quãng thời gian từ sau hội nghị Thẩm Púa cho đến ngày 25/1, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã có nhiều trăn trở xung quanh chủ trương “đánh nhanh, giải quyết nhanh”.

Từng ngày, từng giờ dõi theo từng động thái ở mặt trận, nỗi lo lắng và sự hoài nghi trong ông về yếu tố “chắc thắng” nếu đánh theo phương châm “đánh nhanh, giải quyết nhanh” cứ lớn dần cùng với sự gia tăng tính kiên cố và sức mạnh tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ của quân Pháp và sự khó khăn trong việc đưa pháo vào và chuẩn bị công sự của bộ đội ta.

Để có được một quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời cầm quân của mình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã phải trải qua 11 ngày đêm “mất ăn, mất ngủ” và 1 đêm thức trắng; trải qua một “cuộc sát hạch” trên cơ sở phân tích đánh giá tình hình, lập luận một cách khoa học đủ sức thuyết phục Đoàn cố vấn, tập thể Đảng ủy và Bộ chỉ huy mặt trận để nhận được sự đồng thuận.

                                                                                             (còn nữa)

                                                                                   Mạnh Dũng (lược sử)